5 روش ساخت نقشه راه محصول و مزایا و معایب آن

توسط نویسنده 24 خرداد 1401

نقشه راه محصول یک ابزار پویا و کاربردی است که به ما امکان می دهد بینش و استراتژی خود را برای خلق محصولات داشته باشیم. هنگام تدوین نقشه راه باید اهداف کسب و کار و نیاز مشتریان در نظر گرفته شود. این که چگونه می توان نقشه راه توسعه محصول را تهیه کرد که برای تمام کارمندان قابل درک باشد بسیار حائز اهمیت است. در این مقاله از منتورلایو قصد داریم تا تمامی جنبه های نقشه راه تولید محصول را با هم بررسی کنیم تا با چند و چون آن بیشتر آشنا شوید.

نقشه راه محصول چیست؟

نقشه راه محصول خلاصه بصری است که چشم انداز ارائه محصول را ترسیم می کند. roadmap یک برنامه عملی است که اهداف کوتاه مدت و بلند مدت سازمان را برای محصول یا پروژه و نحوه دستیابی به آن ها همسو می کند. در حقیقت، roadmap زیربنای استراتژی محصول است؛ یعنی به تیم طراحی و ارائه محصول می کند تا روی کارهایی که مهمتر از همه است تمرکز کنند. موارد زیادی را باید در هنگام ترسیم نقشه راه محصول در نظر گرفت که شامل نیازهای مشتری، ویژگی، ورودی داخلی و باقیمانده کار می شود.

آن چه در نقشه راه گنجانده می شود باید با استراتژی که قبلاً برای سازمان تعریف شده، هماهنگ باشد. در واقع، نقشه راه تولید محصول ابزاری بسیار قدرتمند است که می تواند به عنوان مرجعی کلیدی برای مدیران، مهندسین نرم افزار، توسعه دهندگان کسب و کار، فروشندگان و بازاریابان، بخش پشتیبانی و سایر تیم ها در نظر گرفته شود. ایجاد نقشه راه محصول دارای چند هدف نهایی است که به شرح زیر هستند:

• چشم انداز و استراتژی شرکت و سازمان را شرح دهد
• یک سند راهنما برای اجرای استراتژی ارائه دهد
• ذی نفعان داخلی را در یک راستا قرار دهد
• برنامه ریزی ها را تسهیل کند
• به ارتباط با ذی نفعان خارجی (مشتریان و …) کمک کند

یک نقشه راه توسعه محصول عالی با “چرا” و “چه چیزی” ارتباط برقرار می کند، در حالی که یک محصول بکلاگ با “چگونه” در ارتباط است. هر نقشه راهی باید واضح و ساده باشد. این کار به مدیران کمک می کند تا تمام تیم ها را در طول فرآیند توسعه راهنمایی کنند و با نیازهای مشتری و اهداف تجاری هماهنگ باشند. نقشه راه محصولات به طور معمول در توسعه نرم افزار استفاده می شود؛ اما مزایای اصلی استفاده از آن همکاری آسان تر، پیشرفت و تجسم استراتژی محصول است.

چرا داشتن roadmap دارای اهمیت است؟

نقشه های راه چگونگی تبدیل شدن استراتژی محصول به واقعیت را مشخص می کنند. آن ها بسیاری از اولویت های رقابتی را مشخص کرده و مهمترین اولویت ها را در صدر جدول قرار می دهند. علاوه بر این، roadmap منبع الهام و انگیزه برای دستیابی به موفقیت است. تمام فعالیت های لازم جهت دستیابی به موفقیت یک کسب و کار در چارچوب نقشه راه توسعه محصول قرار می گیرد. این نقشه تقریباً تمام افراد سازمان اعم از بخش فروش، بازاریابی و مالی را تحت تأثیر قرار می دهد و از ایجاد هرج و مرج و تمرکز بر روی پروژه های کم سود جلوگیری می کند.

چه کسی مسئول تعیین استراتژی roadmap است؟

ایجاد نقشه راه حاصل یک تلاش گروهی است؛ اما در نهایت تیم مدیریت محصول باید مسئول ایجاد و نگهداری آن باشد. این ترکیبی از همکاری و مالکیت مجزا، ضمن حفظ یکپارچگی اطلاعات ذی نفعان و جلوگیری از همهمه در سازمان است. مدیر محصول باید دارای درک روشنی از اهداف استراتژیک محصول و کلی سازمان که از طرف تیم اجرایی حاصل می شود، باشد.

نقشه های راه کارآمد شامل چه چیزهایی هستند؟

برای تعیین یک استراتژی نقشه راه محصول کارآمد باید به این نکته توجه کرد که تمام جنبه های کلیدی محصول را در بر بگیرد. این جنبه های کلیدی شامل موارد تجاری، استانداردهای بین المللی، راهبردهای محصول، نقشه ها و انواع راهبردهای بازاریابی، اطلاعات فنی مانند طرح و برنامه ریزی، چرخه عمر محصول و سایر موارد دیگر می شوند.

انواع roadmap

روش های مختلفی وجود دارد که می توانید نقشه راه محصول را بسازید. هر نوع نقشه در خدمت یک هدف خاص است که باید با نیازهای تیم، ذی نفعان و مشتریان مطابقت داشته باشد. روش های مختلفی برای ایجاد و جهت یابی نقشه راه وجود دارد؛ اما این چند روش برای دستیابی به موفقیت کاربردی تر هستند.

• نقشه‌ راه داخلی برای مدیران
• نقشه راه داخلی برای مهندسان
• نقشه راه داخلی برای فروش
• نقشه‌ راه خارجی برای مشتریان فعلی و مشتریان بالقوه

روش ساخت نقشه راه تولید محصول

نقشه‌ راه محصول چشم ‌انداز و جهت‌ گیری محصول یا خدمات را در طول زمان مشخص می کند و دید بهتری از آینده‌ محصول را می ‌دهد. ویژگی ‌های نسخه‌ جدید محصول و استراتژی نگهداری آن از جمله مواردی هستند که به کمک نقشه‌ راه محصول شرح داده می‌شوند. راه‌ های مناسب که به ساخت بهتر نقشه‌ راه محصول کمک می‌کنند به شرح زیر است:

1. پیدا کردن بهترین ابزار برای ایجاد نقشه راه محصول

اولین گام برای ساخت نقشه‌ راه، پیدا کردن مناسب ‌ترین ابزار است که ساده، قابل فهم و منظم باشد تا نتیجه خوبی بدهد. به ‌عنوان مثال با کمک گرفتن از فایل‌ اکسل و پاورپوینت می ‌توان نقشه‌ راه تهیه کرد؛ اما اگر می ‌خواهید کارتان بدون نقص باشد بهتر است از ابزارهای حرفه ‌ای استفاده کنید.

نرم‌ افزارهای نقشه‌ راه مانند ProductPlan و  Roadmunk ابزارهای حرفه ‌ای هستند که امکان ساخت نقشه‌ های جذاب را فراهم می‌ کنند. با استفاده از این ابزارها می ‌توان نقشه‌ ی مسیر فردی برای هر یک از اعضای تیم درست کرد و سپس برای رسیدن به یک چشم ‌انداز کامل همه‌ آن‌ ها را با یکدیگر ترکیب کرد.

2. ساخت بهترین نقشه بر اساس اهداف سازمان

هنگام ساخت نقشه‌ راه تولید محصول نباید تنها به ویژگی‌ های منحصر به ‌فرد آن توجه کرد؛ بلکه اهداف استراتژیکی کسب ‌و کار را نیز باید در نظر گرفت. تعریف اهداف کمک می‌کند نقشه راه سازمان یافته و کارآمدتر شود. تمرکز کردن روی چنین نقشه ‌ای برای کسب ‌و کارها راحت ‌تر بوده و دنبال کردن مراحل آن ساده ‌تر خواهد بود.

باید اهداف استراتژیک محصول را به وضوح مشخص کرد که شامل مشکلات کلیدی، راه حل ‌ها و سایر مأموریت‌های شرکت می شوند. افزایش مشتری، افزایش فروش محصول، افزایش درگیری یا کاهش نرخ ریزش مشتری نمونه‌ هایی از اهداف استراتژیک محصول هستند. هرقدر نقشه‌ راه محصول ساده ‌تر و واضح ‌تر باشد تأثیر بهتری روی رشد کسب ‌و کار می‌ گذارد.

3. توجه به نیازهای مشتری

برای ساختن نقشه‌ راه کارآمد نه تنها باید اعضای تیم و سهامداران اصلی شرکت را در نظر گرفت؛ بلکه باید مشتریان را نیز لحاظ کرد. ساختن نقشه ‌ای که نیازهای مشتریان و بازخورد آن ها را لحاظ کرده باشد برای رشد کسب ‌و کار مهم است. اگر مشتریان از کیفیت محصول یا خدمات راضی نباشند، ریسک شکست افزایش پیدا می‌ کند. بنابراین بهتر است که با مشتریان صحبت کرده و به بازخوردهایشان گوش داد.

4. اشتراک گذاری نقشه راه با مخاطب

مردم دوست دارند بدانند که ممکن است چه ویژگی‌هایی در آینده به محصول فعلی اضافه شود. بنابراین بهتر است تا نقشه را با تمام اعضای تیم، سهامداران و حتی مشتریان به اشتراک گذاشته شود. اشتراک‌ گذاری نقشه‌ راه ارتباطات و شفافیت میان اعضای کسب ‌و کار و مشتری را بالا می ‌برد.

چشم ‌انداز نقشه‌ راه قابل تغییر بوده و بهتر است با توجه به شخصیت هر فرد تغییر داده شود. به‌ عنوان مثال اگر می‌خواهید نقشه‌ راه را با مشتری به اشتراک بگذارید بهتر است تاریخ را در آن لحاظ نکنید تا اگر محصول در تاریخ مورد نظر آماده نشد باعث نا امیدی مشتری نشود.

5. بررسی و تنظیم

نقشه راه محصول سندی نیست که یک بار ساخته شده و کنار گذاشته شود و باید به طور پیوسته و منظم بازبینی شود. اگر شرکت خود را به تازگی راه ‌اندازی کرده‌اید لازم است هر ماه نقشه‌ راه را بازبینی کنید و اگر مدت زمان زیادی از ارائه‌ آن گذشته مرور و بازبینی سه ماهه کافی است. اگر بازاری که در آن فعال هستید دائماً تغییر می‌ کند باید بیشتر به فکر تغییر نقشه‌ راه باشید.

تفاوت نقشه اصلی محصول با roadmap چیست؟

نقشه اصلی یک محصول در ابتدای فعالیت های مربوط به تولید بوده و بر اساس تصمیم‌ ها، طراحی و اجرا می‌شود و به بیانی دیگر در فرایند تولید یک محصول در بخش فنی و ایجاد بازار فروش بهتر در بخش غیر فنی آن نقش دارد. اما نقشه راه محصول در مرحله پس از تولید یک محصول و در فازی که توسعه محصول جریان دارد، مورد استفاده قرار خواهد گرفت و در اصل بر اساس آمار‌های به دست آمده از بازار در مورد فروش،کیفیت و بخش مشتریان طراحی می‌شود. این بخش به صورت مستقیم توسط مدیر محصول، طراحی، اجرا و مدیریت می‌شود.

مزایا و معایب استفاده از نقشه راه محصول

استفاده از استراتژی های نقشه راه با توجه به هر سازمان متفاوت خواهد بود و دارای مزایا و معایبی است که در این بخش به بررسی برخی از آن ها خواهیم پرداخت.

مزایا

• نقشه راه محصول برنامه ریزی در یک محیط تجاری که پویا است و سریعاً در حال تغییر را تسهیل می کند.
• به تیم های محصول کمک می کند تا بر روی ویژگی های با ارزش متمرکز شوند.
• ذی نفعان ابزاری بصری به دست می آورند تا ببینند چگونه یک محصول در حال پیشرفت است و به سرعت درک می کنند که چگونه تغییرات در اولویت یک ویژگی می تواند بر سایر ویژگی ها و به روزرسانی ها تأثیر بگذارد.
• به مدیران کمک می کند تا با خزش دامنه مبارزه کنند. هنگامی که چندین تیم با هم کار می کنند، نقشه راه آن ها را روی نتایج با ارزش بالا متمرکز می کند.

معایب

• در صورتی که نقشه راه مبتنی بر داده های قدیمی یا نادرست باشد، می تواند باعث ایجاد مشکلاتی شود.
• نقشه راه های مبتنی بر زمان گاهی اوقات می تواند در یک محیط تجاری پویا که به یک نقشه راه انعطاف پذیر تر نیاز دارد، بسیار محدود کننده باشد.
• نقشه راه های مختلط می توانند انعطاف پذیری بیشتری را به تیم ها ارائه دهند؛ اما عدم تعهد آن ها به بازه های زمانی و اولویت های مهم می تواند درهای خزش را باز کند.
• اولویت بندی ضعیف در نقشه های راه می تواند باعث ایجاد مشکلات، به ویژه در تخصیص منابع شود.

نکات مهم در رابطه با نقشه های راه

نقشه راه محصول مانند داستان رشد و پيشرفت یک شركت و یا سازمان است به همين دليل بايد با دقت بسيار ساخته شود. بهتر است براى ساخت آن واقع بين بود و براى رسيدن به اهدافى كه در آينده داريد، تلاش كنيد. نقشه راه تولید محصول به دليل مواجه كردن شما با واقعيت و نشان دادن راه ترقى، سبب افزايش موفقيت در كسب و كارتان مى‌شود.

نقشه راه محصول متفاوت از ابزار مدیریت پروژه یا برنامه ارائه محصول است. در واقع نقشه راه محصول بر نتایجی که کسب و کار و کاربران در یک دوره زمانی ایجاد می‌‌کنند (خواه یک ماه، سه ماه یا یک سال) تمرکز دارد.

گاهی ذی نفعان اجرایی می‌ خواهند، بدانند که در هر فصل یا گاهی طی یک سال چه تغییراتی به وجود می ‌آید. فناوری به سرعت تغییر می ‌کند، رقبا هم مدام ویژگی‌ های خاص خود را به محصولات جایگزین اضافه می ‌کنند که تبدیل به یک مزیت رقابتی برای آن ها می ‌شود. اولویت ‌های کاربران هم تغییر پیدا می ‌کند، پس باید مدام دانش خود را به‌روز نگه داشت.

مدام عملکرد را بسنجید و تغییر وضعیت را به اشتراک بگذارید. احتمالاً تا کنون متوجه شده‌اید که طراحی نقشه راه محصول نمی‌ تواند ثابت باشد. باید سنجش KPI و پیشرفت را دنبال کنید و مشتریان خود را در جریان بگذارید.